Antykoncepcja awaryjna
Po antykoncepcję awaryjną sięgamy w sytuacji, gdy nie użyjemy innej metody zapobiegania ciąży albo gdy zastosowana metoda zawiedzie – pęknie prezerwatywa lub pominiemy co najmniej trzy tabletki antykoncepcyjne w jednym cyklu. Antykoncepcja awaryjna ma kilka innych określeń: EC, antykoncepcja postkoitalna, doraźna, ratunkowa, „tabletka po”.
Kiedy stosować antykoncepcję awaryjną?
Wskazaniami do zastosowania antykoncepcji awaryjnej jest brak pewności co do skuteczności zastosowanej metody antykoncepcyjnej (najczęściej pęknięcie prezerwatywy lub ominięcie kilku tabletek antykoncepcyjnych w cyklu) oraz niezastosowanie żadnej metody antykoncepcji. Znajduje ona zastosowanie także w sytuacji, gdy kobieta została ofiarą gwałtu. Antykoncepcja awaryjna stosowana jest w celu zahamowania lub opóźnienia owulacji oraz, poprzez zwiększenie gęstości śluzu, utrudnienia migracji plemników do macicy. Niesłusznie nazywana jest środkiem wczesnoporonnym. Lek nie zadziała, jeśli zapłodniona komórka jajowa jest zagnieżdżona w macicy.
Dostępność antykoncepcji awaryjnej
Do 2017 roku antykoncepcja awaryjna była dostępna bez recepty. Niestety, bez jakichkolwiek racjonalnych podstaw, obecnie nie można jej nabyć bez recepty, dlatego w konieczności jej zastosowania należy odbyć konsultację lekarską. Wprowadzenie dostępności antykoncepcji awaryjnej wyłącznie na receptę było początkiem dyskusji nad sytuacją kobiet i respektowania ich praw w Polsce.
Jak działa "tabletka po"?
Mechanizm działania antykoncepcji awaryjnej polega na zahamowaniu lub opóźnieniu owulacji – w sytuacji, kiedy jej przyjęcie miało miejsce przed jajeczkowaniem. W sytuacji, kiedy doszło już do owulacji i komórka jajowa migruje w kierunku macicy, substancje zawarte w „tabletce po” powodują zagęszczenie śluzu szyjkowego, utrudniając migrację plemników do macicy i zmniejszając prawdopodobieństwo zapłodnienia komórki jajowej. W nowoczesnych „tabletkach po” stosuje się najczęściej jedną z dwóch substancji aktywnych – octan uliprystalu lub lewonorgestrel. Ceny preparatów antykoncepcji awaryjnej wahają się od 30 do 140 zł.
Po jakim czasie można zastosować antykoncepcję awaryjną?
Skuteczność antykoncepcji po stosunku jest odwrotnie proporcjonalna do czasu, jaki upłynął od niezabezpieczonego stosunku seksualnego. Najskuteczniej zadziała zastosowana w pierwszych 12 godzinach. Mamy wtedy do 85% prawdopodobieństwa, że ciąży zapobiegniemy. Im później, tym skuteczność preparatu jest mniejsza. Długość okresu, w którym możemy skutecznie zastosować preparat działania zależy od substancji aktywnej. Leki z octanem uliprystalu powinno się przyjąć w czasie do 120 godzin od stosunku, a preparaty z lewonorgestrelem przed upływem 72 godzin. Skuteczność obu substancji aktywnych jest podobna. Nie daje jednak nigdy 100% pewności, że nie zajdzie się w ciążę.
Skutki uboczne stosowania antykoncepcji awaryjnej
Preparatów EC nie powinno się stosować zbyt często – maksymalnie dwukrotnie w czasie jednego cyklu. Z uwagi na dużą zawartość hormonów „tabletka po” wpływa znacząco na organizm kobiety. Może powodować rozmaite skutki uboczne: rozregulowanie cyklu menstruacyjnego, krwawienia i plamienia śródokresowe, nudności i wymioty, biegunkę, bóle brzucha, bóle i zawroty głowy. Częste stosowanie „tabletek po” może ponadto powodować powstawanie innych zaburzeń układu dokrewnego.
